Η εμπλοκη του μπαμπα στην Ελληνικη σχολικη πραγματικοτητα

Η πατρική εμπλοκή στην Ελλάδα και σε διεθνές επίπεδο.

Ο Έλληνας μπαμπάς είναι περισσότερο ενεργός στην ανατροφή των παιδιών.

Εισαγωγή

Τα τελευταία χρόνια η εμπλοκή του πατέρα έχει απασχολήσει ιδιαίτερα την επιστημονική και ερευνητική κοινότητα διεθνώς αλλά και στην Ελλάδα. Ο ρόλος του πατέρα αποκτά σήμερα το κεντρικό πρόσωπο έρευνας στην οικογένεια καθώς αποτελεί τον καλύτερο δείκτη της ψυχοδυναμικής της οικογένειας και του είδους των επιδράσεων της στο παιδί (Παρασκευόπουλος, 1985).

Ο ρόλος του πατέρα έχει διερευνηθεί από τους Έλληνες επιστήμονες κυρίως όσον αφορά στην ισότητα στις οικιακές εργασίες και το χρόνο που δαπανά για την ανατροφή των παιδιών και λιγότερο για την εμπλοκή του στις σχολικές δραστηριότητες. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα (Κορωναίου, 2007), οι Έλληνες πατέρες είναι περισσότερο ενεργοί στην ανατροφή των παιδιών παρά στις οικιακές εργασίες.

Βασικός λόγος για την αλλαγή των γονεϊκών προτύπων και ρόλων και κυρίως αυτό του πατέρα είναι η γυναικεία απασχόληση σε ολόκληρη την Ευρώπη αλλά και στην Ελλάδα. Παρά το γεγονός ότι στην Ελλάδα η γυναικεία ανεργία είναι διπλάσια από εκείνη των ανδρών (42,5%) και στην Ευρώπη τα ποσοστά γυναικείας απασχόλησης είναι από τα πιο χαμηλά (72,8%) (Εθνική Έκθεση της Ελλάδας, 2005).

Η πατρική εμπλοκή σε διεθνές επίπεδο

Στη διεθνή βιβλιογραφική μας ανασκόπηση παρατηρήσαμε εκτεταμένη καταγραφή ερευνών, ιδιαίτερα σε Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και στην Ευρώπη, σχετικά με το πατρικό πρότυπο. Δεν είναι λίγες οι έρευνες που συνδέουν την σχολική επίδοση με την πατρική εμπλοκή, υποστηρίζοντας ότι η σχολική επίδοση των παιδιών επηρεάζεται σημαντικά από την εμπλοκή του πατέρα (Flouri, 2005).

Στη σχολική ηλικία, τα παιδιά με εμπλεκόμενους πατέρες έχουν περισσότερες πιθανότητες να αριστεύσουν στα μαθήματα γλώσσας και μαθηματικών (Bing, 1963; Goldstein, 1982; Radin, 1982). Έχουν πολύ υψηλό μέσο όρο μαθημάτων και έχουν πολύ καλές επιδόσεις στα ακαδημαϊκά τεστ (Astone & McLanahan, 1991; Cooksey & Fondell, 1996; Feldman & Wentzel, 1990; National Center of Education Statistics, 1997; Shinn, 1978; Snarey, 1993; Feldman&Wentzel, 1993).Τα παιδιά των εμπλεκομένων πατεράδων είναι πιο πιθανό να ζουν σε περιβάλλον με περισσότερα γνωστικά ερεθίσματα (William, 1997).

Το γεγονός ότι ο ρόλος του πατέρα είναι εξαιρετικής σημασίας και έχει ιδιαίτερη βαρύτητα για το παιδί, επιβεβαιώνει πληθώρα ερευνών. Ο πατέρας είναι, συνήθως, εκείνος που φροντίζει το παιδί όταν η μητέρα εργάζεται. Έρευνα έδειξε ότι το 36% των οικογενειών διπλής σταδιοδρομίας, μετά τη μητέρα, ο πατέρας είναι το άτομο που ενδιαφέρεται και φροντίζει τα παιδιά (Ferri&Smith,1995). Σε άλλη έρευνα (Katz & Gottman, 1996) φαίνεται ότι ο πατέρας που αφιερώνει χρόνο στο παιδί του, είναι πολύ πιθανό το παιδί, και ειδικότερα το αγόρι, να έχει αυτοπεποίθηση στην ενήλικη ζωή του. Επίσης, η πατρική εμπλοκή επηρεάζει θετικά τη στάση του παιδιού απέναντι στο σχολείο (Flouri, Buchannan, & Bream, 2002).

Η πατρική εμπλοκή στην Ελλάδα

Ο Έλληνας πατέρας σήμερα θεωρεί σε ποσοστό 66,7% ότι είναι καλύτερος και περισσότερο ενεργός σε σχέση με τον πατέρα του (Κορωναίου, 2007), ενώ σε ποσοστό 30,8% θεωρεί ότι δε διαφέρει από το δικό του πατέρα.

Στην ίδια έρευνα, παρατηρείται μεγαλύτερη πατρική εμπλοκή στην πυρηνική οικογένεια της οποίας τα μέλη συγκατοικούν, ενώ είναι αισθητά μειωμένη σε περιπτώσεις διαζυγίου.

Άλλη έρευνα (Σδράλη, 2010) συνδέει την πατρική εμπλοκή με το μορφωτικό επίπεδο του πατέρα. Όσο υψηλότερο είναι το μορφωτικό επίπεδο τόσο μεγαλύτερη είναι και η εμπλοκή. Ειδικότερα, οι πατέρες δήλωσαν ότι δε συμμετέχουν στην προετοιμασία για το σχολείο όσο στην ψυχαγωγία των παιδιών τους. Η πλειοψηφία των πατέρων συμμετέχει στο διάβασμα και την προετοιμασία για το σχολείο μερικές φορές το χρόνο ή και ποτέ. Αντίθετα, στην ψυχαγωγία των παιδιών τους, οι πατέρες συμμετέχουν καθημερινά.

Την κύρια ευθύνη για τις επισκέψεις στο σχολείο έχει αναλάβει η μητέρα. Ωστόσο, το 25% των πατέρων δηλώνει ότι συμμετέχουν από κοινού και οι δύο γονείς στις επισκέψεις στο σχολείο των παιδιών, ενώ το 16,7% των πατέρων δηλώνει ότι συνήθως πηγαίνουν οι ίδιοι.

Σημαντική αύξηση της πατρικής εμπλοκής παρουσιάζεται στην επαρχία απ' ότι στην πρωτεύουσα, Σύμφωνα με την έρευνα με τίτλο: «Ίσοι σύντροφοι: Επαναπροσδιορίζοντας το ρόλο των ανδρών στην εργασιακή και προσωπική ζωή» που συντονίστηκε από το Κ.Ε.Θ.Ι., το 42% των πατέρων στην Αθήνα μεγαλώνουν τα παιδιά τους και ασχολούνται με τη φροντίδα τους ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην επαρχία είναι 77,8%.

Ο Έλληνας πατέρας θεωρεί ότι είναι πιο διαλλακτικός, δημοκρατικός και έχει περισσότερη και πιο ποιοτική επικοινωνία με τα παιδιά του. Σε αυτό έχουν συμβάλλει κατά πολύ οι αλλαγές σε νομικό επίπεδο, καθώς τους χορηγείται άδεια πατρότητας, όπως επίσης και γονική άδεια για επίσκεψη στο σχολείο, η οποία αφορά κυρίως τους διαζευγμένους γονείς. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα (Κορωναίου, 2007), η χρήση γονεϊκής άδειας δεν είναι διαδεδομένη μεταξύ των πατέρων, κυρίως όσων εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα αλλά και στην επαρχία.

Αποτελέσματα της ίδιας έρευνας καταδεικνύουν το γεγονός ότι παρότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των πατέρων γνωρίζει τα δικαιώματά του σχετικά με τη χρήση αδειών (71,4%), μόνο το 8,2% κάνει συχνά χρήση των αδειών για επίσκεψη στο σχολείο του παιδιού. Πιο συγκεκριμένα, οι πατέρες που εργάζονται στο δημόσιο τομέα φαίνονται περισσότερο ενημερωμένοι σχετικά με τη χρήση αδειών και κάνουν χρήση των δικαιωμάτων τους περισσότερο από εκείνους που εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα. Την ίδια τάση μη χρήσης αδειών εμφανίζουν και οι πατέρες που εργάζονται στην επαρχία. [

Βιβλιογραφία

- Astone, N. M., & McLanahan, S. S. (1991). Family structure, parental practices, and high school completion. American Sociological Review, 56, 309-320.

- Bing, E. (1963). The effect of child rearing practices on the development of cognitive abilities. Child Development, 34, 631-648.

- Cooksey, E. C., &Fondell, M. M. (1996).Spending time with his kids: Effects of family structure on fathers' and children's lives.Journal of Marriage and the Family, 58, 693-707. August

- Feldman, S. S., &Wentzel, K. R. (1990).Relations among family interaction patterns, classroom selfrestraint and academic achievement in preadolescent boys.Journal of Educational Psychology, 82, 813-819.

- Ferri, E and Smith, K. (1996) Parenting in the 1990s, Family Policy Studies Institute, London.

- Flouri, E., Buchanan, A., & Bream, V. (2002).Adolescents' perceptions of their fathers' involvement: Significance to school attitudes. Psychology in the Schools, 39, 575-582.

- Flouri, E. (2005). Fathering & Child Outcomes.Chichester: Wiley.

- Goldstein, H. S. (1982). Fathers absence and cognitive development of 12-17 year old. Psychological Reports, 51, 843-848.

- Katz L., Gottman J. (1996). Spillover effects of marital conflict: In search of parenting and coparenting mechanisms. In: McHale JP, Cowan PA, editors. Understanding how family level dynamics affect children's development: Studies of two-parent families. SanFrancisco, CA: Jossey-Bass;. pp. 57–76.

- Κορωναίου, Α., Πρεπούδης, Χ., Σιώτου, Ι., & Τικταπανίδου, Α., (2007), Ο ρόλος των πατέρων στην εξισορρόπηση της επαγγελματικής και οικογενειακής-προσωπικής ζωής, ΚΕΘΙ, Αθήνα.

- Μαράτου - Αλιπράντη, Λ., (1995), Η οικογένεια στην Αθήνα: οικογενειακά πρότυπα και συζυγικές πρακτικές, Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ).

- National Center for Education Statistics.(1997). Fathers' involvement in their children's schools. Washington, DC: U. S. Government Printing Office.

- Παρακευόπουλος, Ι. (1985), Η ψυχική υγεία από τη σύλληψη ως την ενηλικίωση, αυτοέκδοση, Αθήνα.

- Radin, N. (1982). Father-child interaction and the intellectual functioning of four year old boys.Developmental Psychology, 6, 353-361.

- Shinn, M. (1978).Father absence and children's cognitive development.Psychological Bulletin, 85, 295-324.

- Snarey, J. (1993). How fathers care for the next generation: A four-decade study. Cambridge, MA: Harvard University Press.

- Σδράλη Δ., (2010). Ο ρόλος του άνδρα στην οικογένεια της υπαίθρου, πτυχιακή εργασία, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Αθήνα

- Συμεωνίδου, Χ., κ.ά, (2000), Επιθυμητό και πραγματικό μέγεθος οικογένειας. Γεγονότα του κύκλου ζωής. Μια διαχρονική προσέγγιση: 1983-1997, ΕΚΚΕ.

- William, M. V. (1997). Reconceptualizing Father Involvement.Unpublished master's thesis, Georgetown University, Washington, DC.

- 6η Εθνική Έκθεση της Ελλάδας 2001-2004, Προς την Επιτροπή του ΟΗΕ για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών, ΥΠΕΣΔΔΑ, ΓΓΙ, Ιούνιος 2005.

Ισαβέλα Πουλιάνου*

* αν. νηπιαγωγός ειδικής αγωγής, ταμίας του Συλλόγου Αναπληρωτών Νηπιαγωγών

Πηγή