Συναισθηματικός εκβιασμός: μία αόρατη μορφή κακοποίησης παιδιών

«Έκανα τα πάντα για σένα και εσύ δεν μ’ αγαπάς»

«Αν κάνεις αυτό που θέλω, θα συνεχίσω να σε αγαπάω»

Αναγνωρίζετε τις παραπάνω φράσεις;

Μήπως τις έχετε πει στα παιδιά σας ή κάποιες παρόμοιες; Αν όχι, μπράβο σας. Αν ναι – θα πρέπει να πούμε ότι – δεν είστε οι μόνοι αφού πολλοί είναι οι γονείς που καταφεύγουν σε τέτοιου είδους εκφράσεις-κλισέ, οι οποίες υπονομεύουν και δημιουργούν άσχημο αντίκτυπο στον ψυχισμό των παιδιών τους. Και οι περισσότεροι γονείς – η αλήθεια είναι – δεν προβοκάρουν εσκεμμένα. Όμως, τέτοιες «λεκτικές παρεμβάσεις» ασκούν ύπουλες, συγκεκαλυμμένες πιέσεις στα παιδιά σας και πρέπει να τις σταματήσετε.

Συναισθηματικός εκβιασμός: μία αόρατη μορφή κακοποίησης

Οι συνέπειες του συνεχιζόμενου αυτού συναισθηματικού εκβιασμού είναι οδυνηρές για τον ψυχισμό των παιδιών. Αισθάνονται ανασφαλείς, ασήμαντοι και έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση. Τα κύρια συναισθήματα που εμπνέει ο συναισθηματικός εκβιασμός είναι φόβος, υποχρέωση και ενοχή.

Εάν υιοθετήσετε τέτοιες τακτικές συναισθηματικών εκ­βιασμών, το μόνο που θα κατορθώσετε είναι να επιφορτί­ζετε τα παιδιά με ενοχές και πιθανόν με αγανάκτηση. Με αυτή τη στάση σας υποδηλώνετε ότι δίνετε μεγαλύτερη βαρύτητα στο να αισθάνεστε εσείς – και όχι εκείνα. Μά­θετε να κρατάτε τις δικές σας ανασφάλειες για τον εαυτό σας. Τα παιδιά σας θα αποκτήσουν τα δικά σας προβλήμα­τα, καθώς μεγαλώνουν και πραγματικά δεν χρειάζεται να επιβαρύνονται και με τις δικές σας φοβίες ή τις δικές σας επιθυμίες – το θέμα δεν είστε εσείς, αλλά τα παιδιά σας. Επιπλέον, δίνετε λανθασμένα μηνύματα στα παιδιά σας.

Ότι δηλαδή είναι αποδεκτό να ασκεί κανείς συναισθηματι­κή επιρροή, όπως και να δημιουργεί καταστήσει που επιφέρουν αυτοοίκτο, δηλαδή μεμψιμοιρία.

Ως γονείς, είστε ο αποδέκτης όλων των συμπεριφορών (εγωιστικών πολλές φορές) των παιδιών σας και έχετε δίκιο να εκνευρίζεστε όταν είστε κουρασμένοι, στενοχωρημένοι, ανασφαλείς επαγγελματικά κ.λπ. Αλλά δεν έχετε κανένα δικαίωμα να ξεσπάτε με τέτοιο πλάγιο, άδικο τρόπο. Θα πρέπει, επομένως, να βρίσκετε άλλες προσεγγίσει που να μην περιέχουν συναισθηματικούς εκβιασμούς, όπως να τους τονίσετε το μέγεθος των επιπτώσεων που προκαλούν οι πράξεις τους στους ανθρώπους γύρω τους ή να τους πείτε ξεκάθαρα τη γνώμη σας. Αντί λοιπόν να πείτε «γιατί με βασανίζει; Τι έχω κάνει, Θεέ μου, και υποφέρω τόσο;», πείτε «είμαι κουρασμένη. Δεν μπορώ σήμερα να πάμε στο πάρκο. Θα πάμε αύριο».

Δεν υπάρχει κανένας λόγος να θυματοποιείστε καθημε­ρινά τονίζοντάς τους συνέχεια ότι «είσαι η ζωή μου, σε φροντίζω, σου μαγειρεύω, σε πλένω, σε βοηθάω στα μα­θήματα, σε τρέχω στα φροντιστήρια, σε πληρώνω» και άλλα πολλά!

Χάνετε τον χρόνο σας. Σίγουρα κάποιος πρέπει να τους επισημάνει όλες αυτές τις προσφορές σας, αλλά όχι εσείς. Ίσως κάπoιoς παππούς ή άλλο συγγενικό πρόσωπο θα μπορούσε να πει «μην πετάς τα ρούχα σου στο πάτωμα. Γιατί να τα μαζέψει ο μπαμπάς ή η μαμά σου στην ηλικία σου; Αρκετά δεν νομίζει ότι κάνουνε για σένα;». Μια τέτοια προσέγγιση είναι πιο πιθανόν να την ακολουθήσουν τα παιδιά σας.

Μια άλλη τακτική είναι να προσφερθείτε για μια ημέρα να αλλάξετε τις δικές σας δουλειές με αυτές του παιδιού σας. Δηλαδή να σηκωθείτε πιο αργά (προτιμότερο είναι να μην είναι ημέρα σχολείου γιατί τότε περιπλέκεται το θέμα), να παίζετε όλη την ημέρα, να χαζεύετε βιβλία ή να τριγυρνάτε ανοιγοκλείνοντας τις κονσόλες με τα βιντεοπαιχνίδια κλπ. Το πιθανότερο είναι να το αρνηθούν, βέβαια, αλλά θα σκεφτούν τους λόγους που σας οδήγησαν σε μια τέτοια απόφαση.

Βλέπετε, λοιπόν, ότι δεν υπάρχει καμία δικαιολογία να χρησιμοποιείτε τέτοιους χειριστικούς τρόπους, γιατί υπάρ­χουν καλύτερες μέθοδοι για να μη φέρονται εγωιστικά – και τρόποι που δεν τα επιφορτίζουν με συναισθηματικές πληγές.

Χαρά Καραμήτσου, Λογοπεδικός

Πηγή