Το Σύνδρομο Ψευδών Αναμνήσεων στο Σύνδρομο Γονικής Αποξένωσης

Το Σύνδρομο Ψευδών Αναμνήσεων. 

Η μετάδοση των ψευδών πεποιθήσεων

Το Σύνδρομο Ψευδών Αναμνήσεων (False Memory Syndrome) πολλές φορές παρουσιάζεται στο Σύνδρομο Γονικής Αλλοτρίωσης-Αποξένωσης (Parental Alienation Syndrome). 

Δύσκολο για πολλούς να το κατανοήσουν, το Σύνδρομο Ψευδών Αναμνήσεων έχει καταγραφεί στο βραβευμένο βιβλίο "Jeopardy in the Courtroom", που δημοσιεύθηκε από την American Psychological Association και γράφτηκε από τον Δρ Stephen Ceci και την Δρ Maggie Bruck. 

Το βιβλίο περιγράφει μελέτες που αποκαλύπτουν πώς επαναλαμβανόμενες ερωτήσεις και συνεντεύξεις των παιδιών μπορούν να οδηγήσουν σε ψευδείς αναμνήσεις και ψευδείς ισχυρισμούς.

Σε μία μελέτη, τα παιδιά κλήθηκαν επανειλημμένα να σκεφτούν αν κάποια γεγονότα (που στην πραγματικότητα ποτέ δεν συνέβηκαν σε αυτά) είχαν συμβεί - για παράδειγμα, να πιάστηκε το δάχτυλό τους σε μια ποντικοπαγίδα και πήγανε στο νοσοκομείο για να την αφαιρέσουν. 

Μετά από δέκα συνεδριάσεις επαναλαμβανόμενων ερωτήσεων, περισσότερα από τα μισά παιδιά είπαν ψεύτικες ιστορίες για τέτοιου είδους συμβάντα. Στην πραγματικότητα, οι ιστορίες τους ήταν τόσο καλά διακοσμημένες με λεπτομέρειες που μέχρι και οι ειδικοί δεν μπορούσαν να διακρίνουν τα πραγματικά γεγονότα από εκείνα που δεν ήταν. Ακόμα και μετά που οι ερευνητές είπαν στα παιδιά ότι τα γεγονότα αυτά δεν είχαν πραγματικά συμβεί, πολλά από αυτά συνέχισαν να επιμένουν ότι θυμούνται τα φανταστικά γεγονότα.

Ο John Stossel πήρε συνέντευξη σε μερικά από αυτά τα παιδιά για το κανάλι ABC 20/20. Όταν ο Stossel ρώτησε ένα τετράχρονο αγόρι αν είχε ποτέ πιαστεί το δάχτυλό του σε μια ποντικοπαγίδα, το παιδί είπε ότι το θυμήθηκε και έδωσε μια λεπτομερής περιγραφή του γεγονότος. 

Ο Stossel υπενθύμισε στο παιδί ότι οι γονείς του, που ήταν εκεί δίπλα του, έλεγαν ότι ένα τέτοιο γεγονός δεν είχε συμβεί ποτέ. Αλλά το αγόρι διαμαρτυρόμενο είπε "Πραγματικά συνέβη. Το θυμάμαι!".

Σε μια άλλη μελέτη, ένας άνδρας με το όνομα "Sam Stone" επισκέφθηκε παιδιά προσχολικής ηλικίας. Είπε ένα "γεια", περπάτησε γύρω από την τάξη για δύο λεπτά, δεν άγγιξε τίποτα, και στη συνέχεια είπε "αντίο".

Κατά τη διάρκεια των επόμενων δέκα εβδομάδων, τα παιδιά ρωτήθηκαν από τέσσερις φορές και τους ζητήθηκε να περιγράψουν την επίσκεψη του "Sam Stone". 

Ένα μήνα μετά από αυτές τις δέκα εβδομάδες, ένα άλλος ενήλικος πήρε συνέντευξη στα παιδιά. 

Ο ενήλικος ρώτησε για δύο γεγονότα, τα οποία δεν είχαν πραγματικά συμβεί. "Μήπως ο Sam Stone έκανε κάτι σε ένα βιβλίο ή σε ένα αρκουδάκι;". 

Οι ερευνητές προηγουμένως, είχαν παράγει ψευδείς αναφορές για τον Sam Stone, κακολογώντας τον, και ρωτούσαν τα παιδιά, με καθοδηγούμενες ερωτήσεις.

Κακολόγησαν τον "Sam Stone" για το ότι είναι αδέξιος, πριν από την επίσκεψή του στην τάξη.

Για παράδειγμα :

"Ποτέ δεν θα μαντέψετε ποιος με επισκέφτηκε χθες το βράδυ. [ παύση ] Έτσι ακριβώς. Ο Sam Stone! Και μαντέψτε τι έκανε αυτή τη φορά; Ζήτησε να δανειστεί την Barbie μου και καθώς την κρατούσε κατεβαίνοντας τις σκάλες, σκόνταψε και έπεσε και έσπασε το χέρι της. Αυτός ο Sam Stone πάντα να κάνει ατυχήματα και σπάζει πράγματα!".

Μια μέρα μετά την επίσκεψη του Sam Stone, έδειξαν στα παιδιά ένα λερωμένο αρκουδάκι, που στην πραγματικότητα δεν υπήρχε μέσα στην αίθουσα κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Sam. 

Ρωτήθηκαν αν ήξεραν πώς είχε λερωθεί το αρκουδάκι. Τους δόθηκαν καθοδηγούμενες ερωτήσεις όπως οι ακόλουθες: "Θυμάστε όταν ο Sam Stone επισκέφτηκε την τάξη και λέρωσε με σοκολάτα αυτό το λευκό αρκουδάκι; Το έκανε επίτηδες ή ήταν ένα ατύχημα;".

Περίπου τρεις μήνες μετά την επίσκεψη του Sam, ένα εκπληκτικό 72% των νεότερων παιδιών προσχολικής ηλικίας, ψευδώς θυμήθηκαν τον Sam να προκαλεί ένα χάος. 

Οι διακοσμημένες ιστορίες τους με πρόσθετες λεπτομέρειες, όπως το να βλέπουν τον Sam Stone να αγοράζει παγωτό σοκολάτα. 

Αυτά τα παιδιά ξεγέλασαν μέχρι και τους ειδικούς, οι οποίοι παίρνουν συνεντεύξεις από παιδιά, για τον σκοπό ποινικών ερευνών και που είναι θύματα παιδικής κακοποίησης. Οι ειδικοί παρακολούθησαν βιντεοσκοπημένες συνεντεύξεις των παιδιών και ήταν σίγουροι για τις αποφάσεις τους. Αλλά οι ειδικοί κάνουν λάθος. 

Στην πραγματικότητα, τα ίδια παιδιά είχαν αξιολογηθεί ως πιο ακριβή σε σχέση με παιδιά που ήταν λιγότερο ακριβείς. Δηλαδή οι ειδικοί είχαν ήδη πιστέψει ένα ανύπαρκτο γεγονός !! και είχαν ήδη προβεί σε αξιολόγηση των παιδιών ανάλογα με τις περιγραφές τους. 

Το βιβλίο "Jeopardy in the Courtroom" αποκαλύπτει πώς τα παιδιά μπορούν να χειραγωγηθούν και να δώσουν ψευδείς, αλλά πειστικές αρνητικές αναφορές σχετικά με ένα γονέα. 

Η μετάδοση των ψευδών πεποιθήσεων μπορεί να είναι μια μορφή παιδικής κακοποίησης. 

Για παράδειγμα, ένα παιδί που πιστεύει ότι έχει κακοποιηθεί σεξουαλικά μπορεί να αναπτύξει τα σεξουαλικά προβλήματα όπως αν είχε πραγματικά κακοποιηθεί. 

Ως ενήλικες, η άποψή τους για τη σεξουαλικότητα είναι πιθανό να καταστραφεί. Η εμπιστοσύνη τους στις στενές προσωπικές σχέσεις τους πιθανώς θα έχει υποστεί ζημιά.

Παραπομπή :
Ceci, Stephen και Bruck Maggie:  Jeopardy in the Courtroom: A Scientific Analysis of Children’s Testimony, 1995, American Psychological Association.

Πάνω στο Σύνδρομο Ψευδών Αναμνήσεων βασίζεται και η πρόσφατη ταινία "THE HUNT" του Thomas Vinterberg (Festen) The Hunt, με τον ηθοποιό Mads Mikkelsen.